Sunday, November 28, 2021



 Konesans debaz Sou Jounen Ferye Nou Rele Hanouka a

 Hanoukah Kisa Li Ye?  Kounyè Wap Jwenn Tout Sa W Bezwen Konnen!

Istwa a

Hanoukah, ki rele tou "Fèt Limyè yo", se yon fèt jwif ki selebre pandan uit jou, epi ki komemore defèt peyi Helenis yo ak rekiperasyon endepandans jwif la nan men Makabe yo, ak pirifikasyon tanp lan ki te vini apre nan lavil Jerizalèm nan, lè Makabe yo te elimine tout ikon payen yo. Nan fèt Hanouka a nap komemore mirak ak kandelab oswa lanp Menora a nou rele Hanoukyah. Mirak Letènèl te ban nou avek Menora a, se ke lè moun Makabe yo te pirifye tanp la, yo te jwen lwil ki te dwe dire sèlman yon jou; men bondye te fè lanp avek bouji yo boule pandan uit jou. Sa te vin bay moun yo ase tan pou yo jwen lot lwil liminen kay bondye a. Fèt Hanouka a selebre soti nan 25 nan mwa Kislev pou li vin rive nan 2 nan mwa Tevet (oswa 3 Tevet, lè mwa Kislev la gen sèlman 29 jou). Pandan fèt sa a, nap limen yon Hanoukyah oswa yon Menorah (kandelab) ki gen uit bra (plis yon pi gwo). Nan premye swa a, se sèlman pi gwo bra a ak yon sèl bouji ki limen, epi chak swa nap ajoute yon lot bouji, jouk nou vin rive nan dènye jounen fèt la lè sa a nap limen tout chandelye a (Menora a) okonplèt.

GID SA A PRAL EKSPLIKE:


Enstriksyon pou limen bouji fèt Hanoukah yo ak koutim nan fèt la lè nou te merite gwo mirak.

(1) Yon ti kras nan istwa.
(2) Enstriksyon pou limen bouji.
(3) Lòt koutim.


YON TI ISTWA

Mo ebre a nou rele Hanoukah vle di "inogirasyon oswa dedikasyon". Nan 2yèm syèk anvan epòk nou an, epòk Dezyèm Tanp Sen an, rejim Antyòk siryen-grèk la t ap chèche retire jwif yo nan men Jidayis, avèk lespwa pou l asimile yo nan kilti grèk la. Antiokhus te entèdi obsèvans Jidayis la - ki gen ladan sikonsizyon, Chabat, ak etid Torah - pini transgresè yo ak pèn lanmò. Anpil jwif - yo te rele Hellenis - te kòmanse asimile nan kilti grèk la, yo te pran non grèk ak marye ak moun ki pa jwif. Sa te kòmanse deteryore baz lavi jwif yo ak pratik Jidayis la.

Lè moun Lagrès yo te defye Juif yo e yo te bay lòd pou yo touye yon kochon bay yon bondye grèk, kèk jwif vanyan te pran sou mòn Jide yo nan yon revòlt flagran kont menas sa a pou lavi jwif yo. Dirije par Matityahu, e pli ta pa pitit gason Yehouda Makabe, sa te bay jwif yo mwayen pou devlope ak deklare yon konfli ame kont lame Sirio-Grek.

Antiòk te voye plizyè milye sòlda ki te byen ame pou kraze rebelyon an, men apre twazan, Makabe yo te jwenn yon siksè mirak kont tout chans, yo te chase etranje yo soti nan peyi Izrael la. Viktwa sa a ap egalize ak yon viktwa Izrayelyen kont tout pouvwa yo nan mond lan jodi a, ansanm.

Gèrye jwif yo te antre nan Jerizalèm epi yo te jwenn Tanp Sen an nan kraze epi yo te derespekte ak zidòl. Makabe yo te netwaye li, epi yo te relouvri li sou Kislev 25. Men, lè lè a te rive pou yo relumine Menora a, yo fouye tout tanp lan, epi yo jwenn yon sèl veso pi bon kalite lwil oliv ki te pote sele Gran Prèt la. Yo te limen Menorah de tout fason, epi yo te rekonpans ak yon mirak: Ti po lwil oliv sa a te boule pandan uit jou, tan li te pran pou pwodui yon nouvo rezèv lwil oliv.

Depi lè sa a, jwif yo te obsève yon jou fèt pandan uit jou, nan onè viktwa istorik sa a ak mirak lwil oliv la. Pou pibliye mirak Hanoukah la, pandan uit jou yo, lwanj espesyal Hallel yo ajoute nan lapriyè Shacharit la, epi Hanoukah la limen nan mitan lannwit.


Enstriksyon pou limen bouji Hanoukah yo

Dapre tradisyon moun Ashkenaz yo, chak moun limen pwòp Hanoukyah pa yo. Nan tradisyon Moun Sefarad yo, se sèlman yon sèl Hanoukyah ki limen pou chak fanmi.


KI JAN HANOUKYAH, LANP HANOUKA A TA DWE YE?

Se pou li pibliye egzakteman mirak Hanouka a ki te rive lannwit, tout chandèl nan Menorah nou rele Hanukyah dwe nan menm wotè - e de preferans nan yon liy dwat. Si no, bouji yo ka pa fasil a distenge, li ka bay enpresyon yon gwo flanbo.

Anplis de uit bouji prensipal yo ki nan lanp hanoukya a, nou dwe ajoute yon lot bouji oksilyè ki rele yon "Shamash." Kòm lwa Hanoukah entèdi pou yon moun ka jwen yon benefis nan Hanoukah yo, pou nenpòt ki rezon, nenpòt benefis ke nou ka tire nan limyè yo te konsidere kòm soti nan shamash la.

Depi shamash la pa konte kòm youn nan uit bouji regilye yo, Chak Hanoukyah dwe gen yon bouji Shamash separe nan yon fason diferan - ki swa sitiye pi wo pase lòt bouji yo, oswa soti nan liy dwat.


KI JAN BOUJI HANOUKAH YO TA DWE YE?

Sa ki pi enpòtan, bouji yo ta dwe boule pou omwen 30 minit apre li fè nwa (pi popilè bouji koulè yo èspere ke dire sa!). Pi long bouji koulè ki disponib nan anpil kote.

An reyalite, li pi bon lè nap itilize lwil oliv pou nou limen bouji yo, paske mirak ak moun Makabe yo te rive ak lwil oliv. Yo ka mete vaz vè lwil oliv nan bouji yo nan nenpòt ki Hanoukyah komen. Nan kèk kote ou ka menm jwenn twous tas jetab ak lwil la andedan, ki deja mezire pou ou.


KI KOTE NOU TA DWE LIMEN LANP HANOUKA A?

Pou pibliye mirak la nan pi bon fason an, sa ki ideyal se limen Hanoukya a sou deyò pòtay antre lakay ou, sou bò gòch lè ou antre (mezouza a se sou bò dwat la, nan fason sa a ou "antoure pa Mitzvot yo"). Nan Peyi Izrayèl la, anpil moun ap limen limyè yo deyò nan yon bwat an vè kreye espesyalman pou Hanoukah.

Si sa a pa pratik pou ou, ou ka limen Hanoukya lakay ou nan yon fenèt ki fè fas wout piblik la.

Moun ki abite nan yon etaj anwo dwe limen kont yon fenèt. Si, pou kèk rezon, li pa ka limen Hanoukya a pre yon fenèt, li dwe limen l andedan kay la sou yon tab, sa a omwen akonpli Mitzva a lè lap "pibliye mirak la" pou manm nan fanmi li.

Piske mitzva a fèt jisteman nan moman ekleraj la, si yon moun deplase Hanoukya a nan yon kote ki pi apwopriye apre li fin limen li, Lè sa a, youn pa fè mitzva a.


KI LÈ NOU TA DWE LIMEN BOUJI YO POU FÈT HANOUKA A?

De preferans, Hanoukya a ta dwe limen nan mitan lannwit. Sepandan, li pi bon pou tann tout manm fanmi yo prezan. Sa a ajoute nan atmosfè fanmi a ak tou maksimize mitzvah nan "pibliye mirak la." Hanoukiya a ka limen (ak benediksyon yo) byen ta nan mitan lannwit, osi lontan ke moun yo reveye.

Hanoukah a dwe rete limen pou omwen 30 minit apre fè nwa, pandan tan sa a pa ka jwenn okenn benefis nan limyè li yo.

Vandredi apremidi, Hanoukah la ta dwe limen 18 minit anvan solèy kouche. Epi kòm cHanoukyah la dwe boule pou 30 minit nan mitan lannwit, bouji yo itilize nan Vandredi bezwen pi gwo pase nòmal "bouji koulè" (ki anjeneral boule pa plis pase demi èdtan).


KI JAN NOU DWE LIMEN BOUJI YO NAN FÈT HANOUKA A?

Nan Premye swa a, mete yon sèl bouji sou bò dwat nan Lanp Menora a, fè fas a Hanoukah dwat devan. Sa a aplike si Hanoukya a te plase bò kote yon pòt oswa devan yon fenèt.

Yo mete yon lòt chandèl ke nou rele Shamash (Nap plase l pi wo pase lot bouji yo) Bouji Shamash sa a itilize pou limen tout lòt bouji yo. Shamash la li menm pa konte kòm youn nan bouji yo, se yon bouji adisionèl li ye.

Nap limen bouji Shamash an premye; an swit, nap resite benediksyon nou dwe resite fèt sa a, ak  apre sa nap sèvi shamash la pou limen lot chandèl Hanoukah yo.

NAN DEZYEM SWA

Sou dezyèm lannwit lan, mete de bouji sou bò dwat la - epi sèvi ak shamash la pou limen youn ki pi lwen sou bò gòch la an premye.

NAN TWAZIEM

Sou twazyèm lannwit lan, mete twa bouji sou bò dwat la - epi sèvi ak shamash la pou limen yo nan lòd, toujou de goch a dwat.

Swiv menm pwosedi sa a chak swa Pandan Fèt Hanouka a ... jiskaske tout bouji yo limen ak klere byen klere!


Benediksyon Pou Hanoukah

Koute benediksyon ekleraj Hanoukyah la.

Enprime tèks benediksyon sa yo.


De premye benediksyon yo resite ak shamash la deja limen, imedyatman anvan limen bouji Hanoukah yo.


BENEDIKSYON #1

Nan Lang Ebre:   Baroukh Ata Adonai Eloheinou Melekh Ha'Olam, Asher Kidshanou Be'Mitzvotav, Ve'Tzivanou Le'Hadlik Ner Shel Hanoukah.

Nan Lang Kreyol:  Benediksyon pou ou, O Letènèl, Bondye nou an, Wa linivè a, ki te sanktifye nou ak kòmandman li yo, epi ki te bay lòd pou nou limen lanp Hanouka a.


BENEDIKSYON #2


Nan Lang Ebre:      Baroukh Ata Adonai Eloheinou Melekh Ha’Olam, She Asah Nisim La’Avoteinou, Ba Yamim Hahem Ba’ Zman Ha’ Zeh.


Nan Lang Kreyol:    Benediksyon pou ou, O Letènèl, Bondye nou an, Wa linivè a, ki te fè mirak pou zansèt nou yo, nan epòk sa a.


BENEDIKSYON #3


Benediksyon sa a te di sèlman nan premye swa a.


Nan Lang Ebre:  Baroukh Ata Ado-nai Eloheinou Melekh Ha'Olam, She-He-hiyanou Ve'Kimanou Ve'Higyanou La'Zman Ha’Zeh.


Nan Lang Kreyol:   Benediksyon pou ou, Letènèl, Bondye nou an, Wa linivè a, ki te kenbe nou vivan, ki soutni nou epi ki pa pèmèt nou rive nan okazyon sa a.

Nap resite paragraf sa a yo nan chak swa, apre nou vin limen premye bouji a.

Bouji sa yo nap limen yo pou komemore mirak, mèvèy, delivrans ak batay ou te mennen pou zansèt nou yo nan epòk sa a, atravè prèt levit yo ki sen pou ou. 

Pandan uit jou fèt Hanouka a, bouji sa yo sakre epi nou pa gen otorizasyon pou nou  itilizase yo nou ka wè oswa klere yon chanb, men pou nou dwe kontanple yo epi konsa nou ka eksprime rekonesans ak lwanj pou gwo Non Ou pou mirak Ou yo, mèvèy Ou yo ak delivrans Ou yo.


KOUTIM HANOUKAH YO

Apre limen Hanoukyah Hanouka a, fanmi yo pran plezi lè yap chita devan bouji yo, yap chante ak sonje mirak yè ak jodi a. Premye chante tradisyonèlman chante apre limen bouji yo se Maoz Tzour (Klike pou son odyo ak lyrik yo).


Anpil lòt koutim devlope tou, tankou:

Manje kwit nan "lwil"; manje tankou Latkes; pòmdetè fri ak Sufganiot (beye jele) nan komemorasyon mirak nou te merite avek lwil oliv la.

Yap Bay Hanoukah Gelt (pyès monnen) nap bay ti gason yo. Vire yon toupi nou rele Sevivon, yon tèt vire kat bò ak yon lèt sou chak nan yo.


KI ORIJIN SEVIVON AN?

Nan tan pèsekisyon, lè etid Tora te entèdi, timoun jwif yo te etidye menm bagay la. Lè sòlda yo t ap mennen ankèt, timoun yo t ap pran yon Sevivon e yo t ap pran pòz yo ap jwe.

Lèt ebre yo nan Sevivon yo se: nun, gimel, hei, shin - inisyal pou fraz: Nes Gadol Hayah Sham - "Yon gwo mirak te rive la" (nan Peyi Izrayèl la, dènye lèt la se yon pei - "Isit la"). Youn nan fason yap jwe ak Sevivon nan se lè nap wè ki moun ki ka kenbe toupi a ak yon vire pi long. Oswa altènativman, Nap wè konbyen toupi Sevivon ou ka vire ansanm.

Yon lòt vèsyon Sevivon se kote jwè yo sèvi ak pyès monnen, nwa, rezen chèch, oswa pyès monnen chokola kòm marqueur. Chak jwè mete yon pati egal nan "pot la." Premye jwè a vire Sevivon la. Lè Sevivon a sispann, lèt ki anwo a ap defini ganyan an:


Noun - pa gen anyen k ap pase, pwochen jwè a vire Sevivon la.

Guimel - ki file Sevivon an pran pi a.

Hei - ki moun ki file Sevivon nan pran mwatye yon pi.

Shin - ki moun ki file Sevivon nan ajoute nan pi a menm kantite lajan an kòm gen.

Nan fèt Hanouka a nap ajoute chante "Al Hanisim" - yon paragraf ki dekri mirak Hanouka a - nan lapriyè Amida a ak nan benediksyon apre repa a.


Ala bon sa bon Hanoukah!

KOMANTE SOU ATIK SA A

Vinn Jwenn Gwoup Nou an Sou Whatsapp
Post ki gen rapò
Kouri lakay: yon sipriz Hanoukah

Mirak Hanoukah
Hanoukah: Tout se yon mirak
Kesyon Hanoukah
Mirak, imen an ak diven an
Triyonf Hanoukah
Kòmantè (18)
Soumèt kòmantè ou a:

PI POPILÈ NAN HANOUKA

Poukisa nou selebre Hanoukah ak limyè?
Hanoukah: lè sa a e kounye a
Ki kote yo limen bouji yo Hanoukah
Resèt super sante pou Hanoukah
Resèt bon gou pou Hanoukah
Hanoukah Chante: Ki pi popilè
8 kout refleksyon pou 8 nwit Hanoukah
Èske Hanouka se reyèlman yon mirak li te ye?


POST KI GENYEN